De Vreedzame Wijk streeft naar een samenhangend opvoedingsklimaat in een wijk. Waarom is dat zinvol? Kinderen leven vaak in teveel van elkaar gescheiden werelden (school, thuis, straat). Indien er op een aantal basisscholen in de wijk een uitgesproken pedagogische aanpak wordt gehanteerd (die bovendien werkzaam is) biedt dit kansen om die werelden aan elkaar te ‘knopen’. Door aan te sluiten bij de werkwijze van de scholen (gebruik van dezelfde begrippen, inspelen op de geleerde vaardigheden, zelfde pedagogische aanpak, zelfde wijze van omgaan met conflicten, zichtbaarheid van De Vreedzame School-principes, e.d.) wordt het voor de kinderen duidelijk dat er overal dezelfde verwachtingen worden gehanteerd, en dezelfde regels en afspraken gelden.

We benoemen hieronder nog een aantal ontstaansgronden voor De Vreedzame Wijk:

• Een verbindende omgeving
• Versterking van de ‘pedagogische civil society
• Benutten van De Vreedzame School
• De Brede School / Intergrale Kindcentra

Een verbindende omgeving
Een ‘gezonde’ samenleving veronderstelt een zekere mate van verbondenheid met die samenleving: de kwaliteit van de sociale bindingen die kinderen en jongeren onderhouden met hun omgeving (gezin, familie, buurt, school en maatschappij) bepalen of zij zich ontwikkelen tot verantwoordelijke en betrokken burgers. De realiteit is dat er met name in de achterstandswijken van de grote steden grote groepen kinderen opgroeien voor wie binding aan de democratische rechtsstaat niet meer vanzelfsprekend is. Deze kinderen hebben te maken met omgevingen die steeds minder verbindingskracht ontwikkelen: probleemgezinnen in onveilige buurten die gekenmerkt worden door overlast, illegaliteit, criminaliteit, armoede en werkeloosheid. Kinderen die in deze wijken opgroeien worden als probleem beschouwd in plaats van te worden verwelkomd als leden van de gemeenschap die ‘er toe doen’.

Versterking van de ‘pedagogische civil society
Een grotere samenhang tussen de verschillende opvoedingsdomeinen kan ook een belangrijke bijdrage leveren aan de kwaliteit van de opvoeding en daarmee aan het gezond opgroeien van onze jeugd. De omgeving waarin jeugdigen opgroeien is in sociale zin aan verschraling onderhevig is. Opvoeden is steeds meer een individuele aangelegenheid aan het worden. Gezinnen zijn meer op zichzelf aangewezen, ‘de ogen in de straat zijn afgenomen’ en steeds vaker zijn het vooral professionals die gezinnen ondersteunen. Van verschillende kanten wordt een pleidooi gehouden voor het betrekken van de sociale omgeving – familie, buren, lokale middenstand, scholen – bij de ondersteuning van gezinnen.

Micha de Winter houdt, aansluitend bij onderzoek naar de relatie tussen sociaal kapitaal in de gemeenschap en het welbevinden en de gezondheid van bewoners, een pleidooi voor het versterken van de pedagogische civil society, als een aanvulling op de bestaande aanpak van verschijnselen als kindermishandeling en pedagogische verwaarlozing.Met versterking van de pedagogische civil society wordt bedoeld dat opvoeding niet alleen een verantwoordelijkheid van afzonderlijke gezinnen zou moeten zijn. Ouders hebben behoefte aan informele steun bij de opvoeding, en kinderen en jongeren hebben profijt van een positief opvoedklimaat in de wijk. Door de sociale netwerken rondom gezinnen en kinderen te versterken worden enerzijds condities geschapen die opvoeding en ontwikkeling ondersteunen, en anderzijds worden daardoor risico’s op problemen in die opvoeding en ontwikkeling verkleind.

Benutten van De Vreedzame School
In een wijk waarin kinderen naar een ‘vreedzame’ school gaan, komen de kinderen dagelijks in aanraking met de principes van De Vreedzame School. Daar schuilt een enorm potentieel in: deze kinderen hebben onder andere geleerd hoe je conflicten constructief kunt oplossen, hoe je (menings-)verschillen kunt overbruggen, en wat het is om verantwoordelijkheid te dragen. Zij hebben op veel andere plekken in de wijk te maken met andere ‘opvoeders’: thuis natuurlijk, maar ook in het buurthuis, op de speeltuin, op de stadsboerderij, op de sportclub, in de naschoolse opvang, in de verlengde schooldag, enzovoort. Wat zou het een gemiste kans zijn als we die verworvenheden van De Vreedzame School niet zouden benutten, én als we die nieuw verworven kennis, vaardigheden en houdingen niet zouden ondersteunen en versterken door andere opvoeders dan de leerkrachten! Vanuit die gedachte is De Vreedzame Wijk ontstaan: een aanpak waarbij de filosofie en de werkwijze van De Vreedzame School overgedragen wordt aan zoveel mogelijk organisaties die met kinderen in de basisschoolleeftijd in aanraking komen.

De Brede School / Intergrale Kindcentra
Ook de ontwikkeling rondom de brede school en het ontstaan van dagarrangementen in scholen roept de behoefte op aan één pedagogisch concept dat in de verschillende instellingen gehanteerd wordt. Binnen een brede school werkt de school samen met een of meer organisaties voor bijvoorbeeld kinderopvang, welzijn, sport en cultuur. Door dit brede aanbod te verbinden aan het aanbod van de school worden de ontwikkelingskansen van kinderen vergroot. Bovendien maakt de brede school de combinatie van zorg en arbeid voor ouders makkelijker door een nauwe samenwerking met de kinderopvang. Het uitgangspunt van de brede school is integraal werken: samenwerking ook op pedagogisch terrein. Dat wordt vergemakkelijkt door een gezamenlijke pedagogische visie. Bundeling van onderwijs, kinderopvang, zorg en welzijn werkt beter als het niet blijft bij een gezamenlijk dak boven het hoofd.